Η εγκυμοσύνη αποτελεί την σπουδαιότερη περίοδο ζωής κάθε γυναίκας που θα φέρει στον κόσμο το δικό της μωρό, διαρκεί 40 εβδομάδες( 9 μήνες) ξεκινώντας από την πρώτη μέρα της τελευταίας περιόδου. Το σώμα της εγκύου σταδιακά αλλάζει, οι αλλαγές αυτές αποσκοπούν:

• Στις ενεργειακές ανάγκες που χρειάζεται η κάθε γυναίκα.
• Στην ομαλή ανάπτυξη του εμβρύου.
• Στην προετοιμασία του τόσο για τον τοκετό όσο και για τον θηλασμό.

Σημαντικό ρόλο έχει η διατροφή που ακολουθούσε η γυναίκα τόσο πριν από την σύλληψη όσο και κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης. Το πρόγραμμα διατροφής της γυναίκας πρέπει να είναι εξατομικευμένο και πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά, και να προάγει την ομαλή έκβαση της εγκυμοσύνης, για την υγεία και την ανάπτυξη του εμβρύου αλλά και της ίδιας.

Συνιστάται η κατανάλωση 3 κύριων γευμάτων (Πρωινό, Μεσημεριανό, Βραδινό) και 2 ενδιάμεσων σνακ, που με αυτόν τον τρόπο ρυθμίζεται το σάκχαρο της εγκύου, μειώνεται η εμφάνιση τσιμπολογήματος, καθώς και εμφανίζεται βελτίωση στα συμπτώματα όπως καούρα, δυσπεψία και ναυτία.

Στο παρακάτω πίνακα αναγράφονται οι συστάσεις κατανάλωσης ομάδες τροφίμων κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Ομάδες τροφίμων	1ο τρίμηνο	2ο τρίμηνο	3ο τρίμηνο
Λαχανικά	4 μερίδες/ημέρα	4 μερίδες/ημέρα	4 μερίδες/ημέρα
Φρούτα	3 μερίδες/ημέρα	3-4 μερίδες/ημέρα	3-4 μερίδες/ημέρα
Δημητριακά και πατάτες	5-7 μερίδες/ημέρα	5-7 μερίδες/ημέρα	6-8 μερίδες/ημέρα
Γάλα και γαλακτοκομικά	3 μερίδες/ημέρα	3 μερίδες/ημέρα	3 μερίδες/ημέρα
Κόκκινο κρέας	2-3 μερίδες /εβδομάδα (μερίδα=120γρ)	2-3 μερίδες /εβδομάδα (μερίδα=120γρ)	2-3 μερίδες /εβδομάδα (μερίδα=120γρ)
Λευκό κρέας	2-3 μερίδες /εβδομάδα (μερίδα=120γρ)	2-3 μερίδες /εβδομάδα (μερίδα=120γρ)	2-3 μερίδες /εβδομάδα (μερίδα=120γρ)
Αυγά	Έως 4/εβδομάδα	4-5/εβδομάδα	4-5/εβδομάδα
Ψάρια & θαλασσινά	2-3 μερίδες/εβδομάδα	2-3 μερίδες/εβδομάδα	2-3 μερίδες/εβδομάδα
Όσπρια	Τουλάχιστον 3 μερίδες/εβδομάδα	Τουλάχιστον 3 μερίδες/εβδομάδα	Τουλάχιστον 3 μερίδες/εβδομάδα
Λίπη, έλαια, ελιές, ξηροί καρποί	4-5 μερίδες/ημέρα	4-5 μερίδες/ημέρα	4-5 μερίδες/ημέρα
Υγρά	9-11 ποτήρια υγρά/ημέρα Εκ των οποίων τα 7-9 να είναι νερό	9-11 ποτήρια υγρά/ημέρα Εκ των οποίων τα 7-9 να είναι νερό	9-11 ποτήρια υγρά/ημέρα Εκ των οποίων τα 7-9 να είναι νερό
Οινοπνευματώδη ποτά	Αποφυγή κατανάλωσης
Καφεΐνούχα ροφήματα	Φυσιολογική κατανάλωση έως 2 ποτήρια (200μγ καφεΐνης) Προσοχή στις κρυφές πηγές καφεΐνης

Πίνακας από Διατροφικό εθνικό οδηγό για εγκύους και θηλάζουσες.

Αύξηση σωματικού βάρους της γυναίκας.

Οι ανάγκες που χρειάζεται η γυναίκα κατά την εγκυμοσύνη αυξάνονται, συγκεκριμένα περίπου 300 θερμίδες την μέρα στο 2^ο και 3^ο τρίμηνο κύησης ωστόσο αυτό ΔΕΝ σημαίνει πως θα πρέπει να τρώει για δύο όπως αναφέρουν πολλοί. Η φυσιολογική αύξηση του βάρους κυμαίνεται μεταξύ 10-17 κιλά με μέσο όρο τα 12 κιλά. Ο λόγος της συγκεκριμένης αύξησης είναι η ανάπτυξη του πλακούντα και η ανάπτυξη του εμβρύου, παραγωγή αμνιακού υγρού, και η ανάπτυξη της μήτρας για να φιλοξενήσει το έμβρυο. Το συνολικό βάρος εξαρτάται από το σωματικό βάρος που είχε η γυναίκα πριν την εγκυμοσύνη.

Ανάγκες σε βιταμίνες και μέταλλα κατά την εγκυμοσύνη.

1. Φυλλικό όξυ και συγκεκριμένα βιταμίνες του συμπλέγματος Β: Κατά τους πρώτους μήνες της εγκυμοσύνης, το φυλλικό οξύ είναι πολύ σημαντικό για την φυσιολογική ανάπτυξη του εμβρύου. Η συγκέντρωση του όμως μειώνεται, κατά την κύηση λόγω μειωμένης εντερικής απορρόφησης και μειωμένης πρόσληψης από την διατροφή. Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη του για τις περισσότερες εγκύους είναι 600mg/μέρα καλύπτοντας τις ανάγκες τους. Όσο διαρκεί η εγκυμοσύνη είναι κάλο η διατροφή της γυναίκας να είναι πλούσια σε πράσινα φυλλώδη λαχανικά(μπρόκολο, χόρτα, σπανάκι,) όσπρια όπου θα καλύψει τις ανάγκες σε φυλλικό οξύ. Υπάρχει πιθανότητα ωστόσο να χρειάζεται και συμπληρωματική χορήγηση προκειμένου ο οργανισμός της μητέρας να είναι σε θέση να συνθέσει μητρικούς και βρεφικούς ιστούς.
2. Ασβέστιο: Η απορρόφηση ασβεστίου αυξάνεται τους πρώτους μήνες της εγκυμοσύνης. Η επάρκεια του είναι πολύ σημαντική για τον σχηματισμό των οστών του εμβρύου αλλά και τις εγκύου. Ιδιαίτερα αυξημένες απαιτήσεις σε ασβέστιο παρατηρούνται στο 3^ο τρίμηνο της εγκυμοσύνης και γ’ αυτό συστήνεται η κατανάλωση 3 μερίδων γαλακτοκομικών προϊόντων. Εναλλακτικές πηγές ασβεστίου είναι οι ξηροί καρποί(κυρίως τα αμύγδαλα) όσπρια(ρεβίθια, φασόλια) και κάποια λαχανικά.
3. Σίδηρος: Όπως και στο ασβέστιο έτσι και στο σίδηρο η απορρόφηση του αυξάνεται από το έντερο τους πρώτους μήνες της εγκυμοσύνης και στο 3^ο τρίμηνο οι ανάγκες που έχει το έμβρυο αυξάνονται περισσότερο. Μια διατροφή πλούσια σε σίδηρο διασφαλίζει την σωστή ανάπτυξη του μωρού, αλλά και επαρκείς αποθήκες σιδηρού. Η έγκυος πρέπει να καταναλώνει τροφές πλούσιες σε σίδηρο όπως πχ κόκκινο κρέας(με βάση την σύσταση του παραπάνω πίνακα),όσπρια, πράσινα λαχανικά, τρόφιμα εμπλουτισμένα με σίδηρο όπως δημητριακά, σημαντικό είναι μαζί με τις φυτικές πηγές σιδήρου να γίνεται και η προσθήκη ενός ενισχυτή πχ βιτ C για την μέγιστη απορρόφηση του.
4. Βιταμίνη D: Γνωστή και ως η βιταμίνη του ήλιου, γίνεται λοιπόν αντιληπτό ότι η συγκεκριμένη βιταμίνη συντίθεται με την έκθεση στο ηλιακό φως για περίπου 15-30 λεπτά χωρίς αντηλιακό. Η συγκεκριμένη βιταμίνη είναι πολύ σημαντική καθώς βοηθάει στην απορρόφηση του ασβεστίου και στην ανάπτυξη σκελετού του μωρού. Πλούσιες πηγές βιταμίνης D είναι τα λιπαρά ψάρια(σαρδέλα, σολομός, γαύρος) και ο κρόκος αυγού.
5. Ιώδιο: Έχει σημαντικό ρόλο για την φυσιολογική λειτουργία του θυροειδή αδένα και στην ανάπτυξη του εγκεφάλου του εμβρύου. Τρόφιμα σε πλούσια σε ιώδιο είναι κυρίως τα θαλασσινά, τα ψάρια και το ιωδιούχο αλάτι. Προσοχή η πρόσληψη αλατιού να μην ξεπερνά τα 5 gr/μέρα.
6. Ω-3 λιπαρά οξέα: Είναι εξίσου σημαντικά για την ανάπτυξη εγκεφάλου του μωρού, εμπεριέχονται σε λιπαρά ψάρια όπως γαύρος, σαρδέλα γόπα, κολιός και η κατανάλωση τους συνιστάται τουλάχιστον 1 φορά την μέρα.

Τρόφιμα που καλό θα ήταν να αποφεύγονται:

• Σόγια και τα προϊόντα της: Η σόγια είναι ένα προϊόν πλούσιο σε φυτο-οιστρογόνα τα οποία διαταράσσουν την λειτουργεία των ορμονών και πιθανό να εμφανίζουν αρνητικές συνέπειες στο μωρό. Για προληπτικούς λόγους κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης συνιστάται να μην καταναλώνονται  τόσο προϊόντα σόγιας όσο και προϊόντα που έχουν ίχνη από σόγια. 
• Φρούτα και λαχανικά: Αποφύγετε την κατανάλωση σε έτοιμες σαλάτες, φρουτοσαλάτες, και γενικά λαχανικών ή φρούτων που δεν γνωρίζεται αν έχουν πλυθεί επαρκώς γιατί υπάρχει κίνδυνος μόλυνσης και για τον λόγω αυτό αν επιθυμείτε να καταναλώσετε κάτι από έξω να ζητάτε να τα πλένουν καλά.
• Γάλα και γαλακτοκομικά: Σε αυτήν την κατηγορία μεγάλη προσοχή χρειάζονται τα γαλακτοκομικά που δεν έχουν υποστεί ζύμωση πχ  Roquefort και brie και το μη παστεριωμένο γάλα γιατί αυξάνεται ο κίνδυνος μόλυνσης από λυστέρια (βακτήριο διαδεδομένο στο περιβάλλον έδαφος, νερό φυτά ζώα).
• Αυγά: Κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης χρειάζεται πολύ προσοχή στην κατανάλωση των αυγών καθώς παραμονεύει ο κίνδυνος μόλυνσης από σαλμονέλα. Γ’ αυτό προϊόντα που έχουν μέσα ωμά αυγά πχ μαγιονέζα και διάφορες σάλτσες η κατανάλωση τους γίνεται με βάση τις οδηγίες συντήρησης  και ημερομηνία λήξης.
• Θαλασσινά: Καλό θα ήταν να αποφεύγεται η κατανάλωση μεγάλων ψαριών καθώς έρευνες δείχνουν την συσχέτιση τους με βαρέα μέταλλα όπως ο υδράργυρος και διοξίνες επειδή τρέφονται με μικρότερα ψάρια και γίνεται συσσώρευση των μετάλλων.
• Οινόπνευμα, αλκοόλ: Κατά την εγκυμοσύνη όταν η γυναίκα καταναλώνει αλκοόλ με την αιματική ροή μεταφέρεται στο έμβρυο αυτό έχει ως αποτέλεσμα την μειωμένη επάρκεια οξυγόνου και αύξηση της εμφάνισης του συνδρόμου Εμβρυικού Αλκοολισμού. Μετά την γέννηση του στο έμβρυο παρατηρούνται αλλοιώσεις στα χαρακτηριστικά του προσώπου, μειωμένη εγκεφαλική λειτουργία, και μειωμένο ρυθμό ανάπτυξης.

Τέλος η ισορροπημένη διατροφή της εγκύου περιορίζει και βελτιώνει τα συνήθη προβλήματα του γαστρεντερικού, όπως ναυτία, εμετό, καούρα και δυσκοιλιότητα. Να τονιστεί πως σε κάθε γυναίκα τα τρόφιμα που συνδέονται με ναυτία είναι διαφορετικά, και συνιστάται η κατανάλωση τροφών που είναι ανεκτά σε τακτά χρονικά διαστήματα.

Συμπερασματικά η εγκυμοσύνη είναι μια κατάσταση στην οποία αν η μητέρα τρέφετε σωστά τότε και το έμβρυο θα καλύπτει όλες τις ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά χωρίς ελλείψεις.

Βιβλιογραφία:

«Η διατροφή στα στάδια της ζωής» Ζαμπέλας Α. (2003), Εκδ.Πασχαλίδης

«Διατροφικός οδηγός για γυναίκες, εγκύους & θηλάζουσες» Εθνικοι διατροφικοί οδηγοί (2018)

The British Dietetic Association